Ο Ντιέγκο Σιμεόνε, ball-boy

Άρθρο της Ελ Παϊς για τη μεθοδολογία του Ντιέγκο Σιμεόνε ως προπονητή, αλλά και όχι μόνο…

Ο Σιμεόνε, στις εξέδρες του Β. Καλδερόν μετά την αποβολή του κόντρα στη Μάλαγα. Φωτο: Χουάν Μεδίνα, Ρόιτερς.

Ο Ντιέγκο Σιμεόνε, ball-boy

Το 1982, στο στάδιο Λίνιερς της Βελέζ Σάρφιλντ, ένα από τα παιδιά που μάζευαν τη μπάλα, προσβλέποντας σε ποδοσφαιρική καριέρα, αποβλήθηκε που μία δεύτερη μπάλα επέτρεψε στη γηπεδούχο ομάδα να εκδηλώσει μια γρήγορη επίθεση. Το τερτίπι του είχε ως αποτέλεσμα ένα γκολ εις βάρος της Μπόκα Τζούνιορς που είχε κάτω από τα δοκάρια τον Λόκο Γκάτι, αποσβολωμένο από τις δύο μπάλες στο γήπεδο. Το νεαρό μπουμπούκι, που εν συνεχεία αποβλήθηκε από τον διαιτητή, δεν ήταν άλλο από τον Ντιέγκο Πάμπλο Σιμεόνε.    

  

Το ευτράπελο διηγήθηκε με χαλαρή διάθεση ο ίδιος ο Σιμεόνε λίγες μόνο ημέρες από την ανακοίνωση τού τέλους της καριέρας του ως ποδοσφαιριστής, σε συνέντευξη που παραχώρησε τον Δεκέμβριο του 2005 στην εφημερίδα της χώρας του, Λα Νασιόν: «Ο Λόκο Γκάτι βγήκε από την εστία του, έκανε λάθος εκτίμηση και χρειάστηκε να διώξει την μπάλα όπως-όπως… αλλά εκείνη βρήκε στα κάγκελα του γηπέδου και γύρισε στον αγωνιστικό χώρο. Εγώ βρισκόμουν ακριβώς εκεί, να μαζεύω μπάλες, και πέταξα γρήγορα μιαν άλλη στον Βανεμεράκ που ερχόταν με φόρα. Ο Λόκο δεν κοιτούσε, παρά μόνο την μπάλα που είχε γυρίσει στο γήπεδο, κι έτσι του κάνανε ένα σουτ με την άλλη που πήγε και καρφώθηκε στο τέρμα του. Διαιτητής ήταν ο Χουάν Κάρλος Λουστάου… που πλησίασε προς το μέρος μου και μου είπε να βγω έξω. Απίστευτο! Μ’ έχουν πετάξει έξω ακόμη και ως ball-boy!»   

Τριάντα τέσσερα χρόνια μετά, ο Σιμεόνε θα πρέπει να απουσιάσει από τον πάγκο της Ατλέτικο στα τρία παιχνίδια που της απομένουν για να ολοκληρώσει το πρωτάθλημα, λόγω της εντολής του σε κάποιον κοντά στον πάγκο του να πετάξει μέσα μια μπάλα για να ανακόψει μια αντεπίθεση της Μάλαγα κοντά στο τέλος του ημίχρονου. Ύστερα κι απ’ την απόφαση της Επιτροπής Εφέσεων να διατηρηθεί η ποινή των τριών αγωνιστικών στον προπονητή, αφού δεν ήταν δυνατό να προσδιοριστεί επακριβώς ο υπαίτιος της πράξης, ο Σιμεόνε θα ξεκινήσει την έκτισή της στις εξέδρες του Βιθέντε Καλδερόν στο παιχνίδι με τη Ράγιο Βαγεκάνο, την επόμενη εβδομάδα σε αυτές του γηπέδου της Λεβάντε και θα την ολοκληρώσει στο εντός έδρας ματς με τη Θέλτα. Τρία παιχνίδια που για την ομάδα του παίζεται ολόκληρο το πρωτάθλημα. Τρία παιχνίδια που η εικόνα του στις εξέδρες θα θυμίζει το αντιποδοσφαιρικό και αντιαθλητικό τρικ που σκαρφίστηκε.    

   

Ο Σιμεόνε υπέδειξε ένα από τα ball-boys της Ατλέτικο στη συνέντευξη τύπου μετά το παιχνίδι με τη Μάλαγα, όμως αυτό δεν ήταν αρκετό για να του δοθεί άφεση αμαρτιών. Οι εικόνες δεν δείχνουν κανέναν μικρό να ρίχνει μέσα τη δεύτερη μπάλα, κι υπάρχουν βάσιμες υποψίες ότι μπορεί αυτή να έφυγε από το χέρι κάποιου κοντά στον πάγκο. Ο Σιμεόνε δέχτηκε την ποινή αδιαμαρτύρητα, έχοντας συνείδηση της υπαιτιότητάς του και των προβλεπομένων από τον κανονισμό, όμως η πράξη αποτελεί μια κηλίδα που δίνει τροφή στον διάλογο περί των αξιών που αναδεικνύονται, ο οποίος φούντωσε αμέσως μετά τον αποκλεισμό της Μπαρτσελόνα στα προημιτελικά του Τσάμπιονς Λιγκ.  

Για όσους έχουν διατελέσει ball-boys, η δουλειά τους αυτή ξεπερνά το να δίνουν απλώς την μπάλα πίσω. Πρωταρχικό μέλημα του Σιμεόνε, όταν η Ατλέτικο έπαιζε στον τελικό Κυπέλλου με τη Ρεάλ στο Μπερναμπέου το 2013, ήταν ακριβώς το να μοιραστούν εξίσου τα δώδεκα παιδιά που θα μάζευαν την μπάλα: έξι της Ρεάλ, έξι και της Ατλέτικο. Δεν έκανε πίσω μέχρι να του περάσει.   

Η Ατλέτικο και ο Σιμεόνε, όπως και η μεγάλη πλειοψηφία των συλλογών, παίζουν με τα ball-boys αναλόγως του σκορ και των συνθηκών στο παιχνίδι. Έχουμε δει τον προπονητή της Ατλέτικο να τα παροτρύνει να δώσουν την μπάλα γρήγορα, σπουδή που μάλλον έχει βάλει κι αυτή το χεράκι της στην επίτευξη κάποιου γκολ της ομάδας του στο Βιθέντε Καλδερόν. Αυτό που δεν τον είχαμε δει ποτέ να κάνει ήταν να επιχειρεί να ανακόψει το παιχνίδι τού αντιπάλου με έναν τρόπο τόσο μπαγαπόντικο.

Μετάφραση: Γιώργος Χατζητριανταφύλλου

Ούγο Σάντσες: «Δεν υπάρχουν πια «εννιάρια» σαν κι εμένα»

Συνέντευξη του σούπερ-σταρ των 80’ς, Ούγο Σάντσες, στην Ελ Παΐς, με αφορμή το ντέρμπυ της Μαδρίτης, Ρεάλ-Ατλέτικο. Μιλάει για το σύγχρονο ποδόσφαιρο και τους επιθετικούς του, τη σχέση του με το γκολ, τον νέο του ρόλο ως προπονητής, την εθνική ομάδα της χώρας του και το επερχόμενο Κόπα Αμέρικα.

sportige.com

 

Ο Ούγο Σάντσες νιώθει ότι σε αυτόν οφείλεται η παρουσία ενός μεξικανού ποδοσφαιριστή σε κάθε μία από τις ομάδες της Μαδρίτης που αγωνίστηκε[1]: Τσιτσαρίτο στη Ρεάλ, Ραούλ Χιμένες στην Ατλέτικο και Ακίνο στη Ράγιο Βαγεκάνο. «Αυτό αποδεικνύει και το σημάδι που άφησα», υποστηρίζει. Σήμερα του λείπει το ισπανικό ποδόσφαιρο, ενώ αναμένει πρόταση για να καθίσει σε κάποιον πάγκο. Η νοσταλγία του για το γκολ: «Ήταν η τροφή μου».

Πώς βλέπεις τη Ρεάλ και την Ατλέτικο;

Απάντηση: Η Ρεάλ είναι πολύ συμπαγής, πολύ ισορροπημένη. Το παιχνίδι της είναι πολύ αποτελεσματικό. Από το κέντρο και μπροστά είναι πολύ γρήγορη και σε αυτές τις γραμμές υπάρχει μεγάλος ανταγωνισμός μεταξύ των παικτών. Η Ατλέτικο είναι πολύ δουλεμένη τακτικά. Φαίνεται το χέρι του Σιμεόνε. Οι ομάδες αντανακλούν τον χαρακτήρα των προπονητών τους.

Μοιάζουν με τις ομάδες που εσύ γνώρισες;

Απάντηση: Αυτή που έχει αλλάξει περισσότερο κι έχει μεγαλύτερη δυναμική είναι η Ατλέτικο. Η Ρεάλ είχε πάντα τους καλύτερους στον κόσμο, και τώρα ακόμη περισσότερο, με την ελεύθερη διακίνηση των ποδοσφαιριστών και τους ισπανοποιημένους. Το ποδόσφαιρο έχει παγκοσμιοποιηθεί. Πρώτα ήμασταν μόνο τρεις ξένοι σε κάθε ομάδα και είχαμε μεγαλύτερη πίεση. Υπήρχε απαίτηση να αποδείξουμε το γιατί παίρναμε τη θέση ενός ισπανού.

Εσύ μπορούσες να αποκτήσεις ισπανική υπηκοότητα;

Απάντηση: Ποτέ δεν μου το ζήτησαν. Με εκθείαζαν οι ομοσπονδιακοί προπονητές που έλεγαν: «Τι κρίμα που ο Ούγο έχει παίξει με την Εθνική της χώρας του». Η γυναίκα μου είναι από τη Μαδρίτη, οι κόρες μου έχουν και τις δύο εθνικότητες και για συναισθηματικούς λόγους δεν αποκλείω το ενδεχόμενο της υπηκοότητας, αλλά δεν έχω κινήσει τις διαδικασίες.

Πόσο έχει αλλάξει το ποδόσφαιρο για έναν ποδοσφαιριστή;

Απάντηση: Αρκετά. Τα αυθεντικά σέντερ-φορ περιοχής, όλο και λιγοστεύουν. Σήμερα οι επιθετικοί είναι πιο κινητικοί. Λίγοι ποδοσφαιριστές έχουν τα στοιχεία για να είναι εννιάρια. Σήμερα τα εννιάρια έχουν εκλείψει γιατί οι επιθετικοί βγαίνουν από πίσω ή από τα πλάγια. Λίγοι είναι αυτοί που μένουν στατικοί μέσα στη μεγάλη περιοχή, στη γραμμή πυρός. Γι αυτό και αντιμετωπίζουν προβλήματα προσαρμογής σε αυτή την αλλαγή του παιχνιδιού ο Σουάρες στη Μπαρτσελόνα, όπως συνέβη και με τον Ιμπραΐμοβιτς, και ο Ντιέγο Κόστα στην Ισπανία. Υπέφεραν τόσο που έπρεπε να διαφοροποιήσουν το παιχνίδι τους κι έπειτα να αλλάξουν και ομάδα. Ούτε η Ισπανία ούτε η Γερμανία, οι τελευταίοι πρωταθλητές κόσμου, δεν είχαν καθαρό εννιάρι. Υπήρξε μια αλλαγή, λόγω της έλλειψης παικτών περιοχής. Δεν υπάρχουν πια εννιάρια σαν κι εμένα. Υπάρχει ακόμα ο Ντρογκμπά. Είναι από τους λίγους που διατηρεί τα στοιχεία του κλασικού σέντερ-φορ.

Γιατί δεν υπάρχουν τέτοιοι παίκτες;

Απάντηση: Ανέκαθεν οι πιο καλοπληρωμένοι ήταν οι γκολτζήδες, τα εννιάρια, οι σπεσιαλίστες. Ήταν οι πιο ακριβοί. Σήμερα έχουν βγει γκολτζήδες, χωρίς όμως τέτοια χαρακτηριστικά. Το παράδειγμα είναι ο Μέσι κι ο Ρονάλντο. Ξεκινούν πάντα από πίσω ή από τα πλάγια. Ο Φερνάντο Τόρες είναι ένα εννιάρι μοντέρνο, με κίνηση στον χώρο, δεν είναι καθαρός παίκτης περιοχής.

Ρονάλντο ή Μέσι;

Απάντηση: Μου αρέσει η φιλοδοξία τους, ο επαγγελματισμός τους, η αφοσίωσή τους. Ήμουν κι εγώ σαν κι αυτούς. Είχα κι εγώ τη δίψα τους. Σαν προπονητής, θα υπέγραφα τον γιο τους.

Πώς εξηγείται η εμμονή ενός επιθετικού για το γκολ;

Απάντηση: Για μένα το γκολ ήταν η τροφή μου. Χρειαζόμουν να τρώω, να βάζω γκολ, για να ικανοποιήσω την ανάγκη μου. Ήταν θέμα επιβίωσης. Χρειαζόμουν το γκολ για να είμαι προσωπικά εντάξει, να είμαι ευχαριστημένος. Εάν σκόραρα και κερδίζαμε ήμουν ο πιο ευτυχισμένος άνθρωπος στον κόσμο. Όταν δεν σκόραρα ή έχανα, ήμουν διαφορετικός. Η ψυχική μου κατάσταση άλλαζε. Δεν ήμουν ικανοποιημένος. Ήταν σαν να τρώω και να μην χορταίνω.

Υπάρχει κάποιος ικανός να σημειώσει 38 γκολ με μία επαφή, όπως έκανες εσύ;

Απάντηση: Αυτό σίγουρα το βλέπω δύσκολο. Είναι ένα ρεκόρ δύσκολο να καταρριφθεί. Εγώ ήμουν γεννημένος σέντερ-φορ. Σκόραρα με όλα τα μέρη του σώματος. Ήμουν καθαρά παίκτης περιοχής που δεν έβγαινε από τον χώρο ασφαλείας του.

Ονειρεύεσαι ότι βάζεις γκολ;

Απάντηση: Ονειρεύομαι πολλές φορές ότι παίζω. Και όταν ξυπνάω, με πιάνει απογοήτευση. Όταν η Ρεάλ έκανε το παιχνίδι προς τιμήν μου κόντρα στην Παρί Σεν Ζερμέν, ήταν καλύτερα κι από ταινία. Όταν την επόμενη μέρα ξύπνησα, είδα τη σύζυγό μου και της είπα: «Πόσο θα μου άρεσε να μην είχα ξυπνήσει από αυτό το υπέροχο όνειρο».

Πώς αισθάνεσαι σαν προπονητής στον πάγκο;

Απάντηση: Όταν απολαμβάνεις όσο δεν πάει την αδρεναλίνη, την ατμόσφαιρα, είναι σαν να παίζεις. Ως προπονητής έχεις πιο πολλή ευθύνη παρά απόλαυση. Ως παίκτης, τα παιχνίδια που μου άρεσαν περισσότερο ήταν αυτά με τη μεγαλύτερη ένταση. Ως προπονητής, έχω συνηθίσει στην πίεση, στις δύσκολές αποφάσεις. Μου αρέσει αυτό.

Ποιον προπονητή της καριέρας σου εκτιμάς περισσότερο;

Απάντηση: Αυτός που με επηρέασε περισσότερο ήταν ο Λουίς Αραγονές, με τον χαρακτήρα του, τη νοοτροπία του, το στυλ του. Οι Τζον Τόσακ και Μπόρα Μιλουτίνοβιτς, επίσης. Προτού ξεκινήσω την καριέρα μου ως προπονητής, ταξίδεψα ανά τον κόσμο για να γνωρίσω τις συνταγές μεγάλων προπονητών. Το έκανα με τον Αραγονές, τον Τόσακ, τον Κλεμέντε, τον Καμάτσο, τον Καπέλο· μέχρι ο Γιόχαν Κρόιφ με έβαλε στο σπίτι του. Είναι ευχάριστο σαν στρατηγός να μαθαίνεις από όλους.

Πώς βλέπεις την εθνική ομάδα του Μεξικό;

Απάντηση: Δεν είναι στο καλύτερο επίπεδο. Χρόνια τώρα υπάρχουν άστοχοι διοικητικοί χειρισμοί και αποφάσεις, κι αυτό έχει βλάψει την εθνική ομάδα. Στο Μεξικό συνεχίζει να υπάρχει το καθεστώς πολυϊδιοκτησίας ομάδων, το ίδιο αφεντικό έχει δύο ή τρεις ομάδες, κι αυτό επηρεάζει την αξιοπιστία. Η Ομοσπονδία, η διαιτησία, η Λίγκα, όλα τα κουμαντάρουν οι ιδιοκτήτες των ομάδων, που οι ίδιοι επηρεάζονται από τα μεγάλα τηλεοπτικά δίκτυα, την Τελεβίσα και την Τελεβισιόν Αζτέκα. Είναι μονοπώλιο. Οι ποδοσφαιριστές δεν είναι ανεξάρτητοι, δεν υπάρχει το όργανο που θα τους υπερασπιστεί. Ούτε οι διαιτητές είναι ανεξάρτητοι. Το επίπεδο της εθνικής επηρεάζεται από αυτό. Κοντέψαμε να μείνουμε έξω από το Μουντιάλ της Βραζιλίας.

Τι πιστεύεις για τον Τσιτσαρίτο;

Απάντηση: Με προβληματίζει που δεν έχει διάρκεια. Ήταν χρήσιμος στη Ρεάλ, επανενεργοποίησε τον Μπενζεμά. Είχε αράξει κάπως στη θέση του και η άφιξη του Τσιτσαρίτο τον πίεσε να αναλάβει τις ευθύνες του στο να σημειώνει και να δημιουργεί γκολ. Έχει λειτουργήσει αυτή η πίεση.

Καταλαβαίνεις την άρνηση ενός παίκτη, όπως ο Κάρλος Βέλα, να παίξει με την εθνική του ομάδα;

Απάντηση: Είναι προσωπικό θέμα. Ούτε εγώ δεν θέλησα να παίξω στην εθνική ομάδα κάποια στιγμή, λόγω κακής συμπεριφοράς ενός Προέδρου της Ομοσπονδίας. Είχα την προσωπικότητα και τον χαρακτήρα να αντιμετωπίσω αυτή την κατάσταση. Ο Κάρλος κάτι είχε για να πάρει αυτή την απόφαση, που κανείς δεν το ξέρει, μόνο αυτός. Τώρα επέστρεψε κι έχει αποδείξει το ταλέντο του.

Ένα προγνωστικό για το Κόπα Αμέρικα;

Απάντηση: Με εμένα στον πάγκο, το 2007, ήμασταν τρίτοι. Είναι η θέση που μας αρμόζει, κάτω από τη Βραζιλία και την Αργεντινή. Τώρα η Ουρουγουάη, η Χιλή και η Κολομβία κάνουν δύσκολο το να είσαι σε αυτή τη θέση.   

Μετάφραση στα ελληνικά: Γιώργος Χατζητριανταφύλλου   

---

[1] Στην Ατλέτικο Μαδρίτης αγωνίστηκε από το 1981 έως το 1985, στη Ρεάλ Μαδρίτης από το 1985 έως το 1990 και στη Ράγιο Βαγεκάνο την περίοδο 1993-94. Με τη Ρεάλ κατέκτησε 5 συνεχόμενες φορές τον τίτλο του πρώτου σκόρερ στο ισπανικό πρωτάθλημα (βραβείο Πιτσίτσι), ενώ κατέχει και το ακατάρριπτο, έως σήμερα, ρεκόρ (1989-90)  των 38 γκολ με μία επαφή.

Η μείωση των ανισοτήτων στη Λατινική Αμερική είναι πραγματικά καλό νέο;

Άρθρο του Λούις Φαχάρδο στο BBC Mundo σχετικά με τη συρρίκνωση των (εισοδηματικών) ανισοτήτων στη Λατινική Αμερική την τελευταία δεκαετία. Συνεχή βελτίωση της εκπαίδευσης, έμφαση στην υψηλή τεχνολογία και πιο δίκαια φορολογικά συστήματα προτεινουν οι ειδικοί για ακόμη καλύτερα αποτελέσματα. Ευχαριστώ πολύ την Ειρήνη Χατζηκουμή για την επιμέλεια του κειμένου.

Ολόκληρος ο κόσμος διαμαρτύρεται για την όξυνση των ανισοτήτων. Όμως στη Λατινική Αμερική παρατηρούμε τη μείωσή τους.

Πρόκειται για τη μοναδική σχεδόν περιοχή του πλανήτη που τα τελευταία χρόνια έχει κλείσει η ψαλίδα μεταξύ πλούσιων και φτωχών. Σε περισσότερες από δώδεκα χώρες της ηπείρου, οι κυβερνήσεις των οποίων καλύπτουν μεγάλο μέρος του ιδεολογικού φάσματος, οι ανισότητες μειώθηκαν κατά τη διάρκεια της περασμένης δεκαετίας.

Ωστόσο, όπως προειδοποιούν ορισμένοι ειδικοί, αυτό που εκ πρώτης όψεως φαίνεται ως αξιοπρόσεκτο επίτευγμα, θα μπορούσε στην πραγματικότητα να αποτελεί ανησυχητική ένδειξη για την κατάσταση της οικονομίας.

Το πρόβλημα εστιάζεται στην έλλειψη σαφήνειας σε σχέση με το τι ήταν αυτό που προξένησε αυτή τη μείωση στις ανισότητες. Υπάρχουν κάποιοι που παρατηρούν πως, μαζί με τη βελτίωση της κατάστασης των φτωχών, μπορεί να υπάρχει και μια σχετική εξασθένιση ορισμένων στρωμάτων της μεσαίας τάξης· μια εξίσωση προς τα κάτω, τρόπον τινά, που δεν επιφέρει απαραίτητα καλύτερες οικονομικές προοπτικές για την κοινωνία.

Όπως μπορεί κάποιος να διαπιστώσει με την πρώτη ματιά σε οποιαδήποτε πόλη ή χωριό της Λατινικής Αμερικής, οι ανισότητες συνεχίζονται με συνταρακτικό τρόπο. Αυτό που έχει αλλάξει είναι η τάση. Η εισοδηματική ψαλίδα μεταξύ φτωχότερων και πλουσιότερων μειώθηκε μεταξύ 2000 και 2011 σε 16 από τις 17 χώρες της περιοχής, που ήταν το αντικείμενο μελέτης σε σχετική έρευνα της Παγκόσμιας Τράπεζας, που εκπόνησαν οι οικονομολόγοι Νόρα Λούστιγκ (Αργεντινή), Λούις Λόπες Κάλβα (Μεξικό) και Εδουάρδο Ορτίς Χουάρες (Μεξικό).

Στις χώρες που επέδειξαν τα παραπάνω επιτεύγματα συμπεριλαμβάνονται κράτη που εφάρμοσαν «ορθόδοξες» συνταγές (ή νεοφιλελεύθερες, για τους επικριτές τους) όπως το Περού και χώρες με προγράμματα έντονου κρατικού παρεμβατισμού (ή λαϊκίστικα, γι’ αυτούς που τα μέμφονται) όπως η Βραζιλία και η Βενεζουέλα.

Οι χώρες που ξεχωρίζουν

Ένας εκ των συντελεστών της μελέτης, ο μεξικανός ερευνητής Εδουάρδο Ορτίς Χουάρες, μέλος του Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών για την Ανάπτυξη  (PNUD) μας λέει ότι στις έρευνές του «δεσπόζουν η Νικαράγουα, η Βολιβία, ο Ισημερινός και το Ελ Σαλβαδόρ, ως οι χώρες με ιδιαίτερη πρόοδο ενάντια στην ανισότητα», ενώ η Ονδούρα και η Κόστα Ρίκα εμφανίζονται με τις λιγότερες αλλαγές σε αυτό τον τομέα.

Παρά ταύτα, υπάρχει απόκλιση απόψεων όσον αφορά την τάση προς εξίσωση των εισοδημάτων μεταξύ διαφορετικών κοινωνικών στρωμάτων, σε τόσες λατινοαμερικάνικες χώρες.

Από τη μία έχουμε τα φιλόδοξα προγράμματα άμεσης κρατικής υποστήριξης προς τους φτωχότερους, τα οποία έκαναν την εμφάνισή τους σε ολόκληρη την περιοχή τα τελευταία χρόνια, όπως το «Οικογενειακό Καλάθι» (Bolsa Familia) στη Βραζιλία, στα οποία αποδίδεται μια σημαντική βελτίωση του επιπέδου διαβίωσης των πιο χαμηλών στρωμάτων.

Όμως οι μελέτες του Ορτίς Χουάρες εντοπίζουν ότι σε σχέση με τη συρρίκνωση των ανισοτήτων, η συμβολή των προγραμμάτων άμεσης κοινωνικής πρόνοιας δεν είναι ο μοναδικός παράγοντας.

Σημαντικό ρόλο παίζει επίσης το γεγονός ότι διαφοροποιείται η αγορά εργασίας, και η ψαλίδα μεταξύ υψηλόμισθων και χαμηλόμισθων κλείνει. 

Ανεπιβεβαίωτες θεωρίες

Ο Αουγούστο ντε λα Τόρε, οικονομολόγος-υπεύθυνος για τη Λατινική Αμερική της Παγκόσμιας Τράπεζας, μας λέει ότι υπάρχουν επίσης διάφορες θεωρίες που εξηγούν γιατί τώρα οι διαφορές στους μισθούς των Λατινοαμερικάνων είναι μικρότερες.

Η πιο καλοπροαίρετη εκδοχή διαβεβαιώνει ότι αυτό που συνέβη την εν λόγω περίοδο ήταν ότι, με την πρόσβαση όλο και περισσότερων ατόμων στην εκπαίδευση, τα εισοδήματά τους αυξήθηκαν αντίστοιχα, κι έτσι η ψαλίδα μεταξύ αυτών που βγάζουν περισσότερα με αυτούς που βγάζουν λιγότερα έγινε λιγότερο δραματική.

Όμως, διαβεβαιώνει το διευθυντικό στέλεχος της Παγκόσμιας Τράπεζας, υπάρχουν επίσης ενδείξεις που υπαινίσσονται ότι αυτό που συνέβη είναι πως μειώθηκαν τα επιδόματα των αποφοίτων πανεπιστημίου σε σχέση με αυτούς που δεν προχώρησαν σε ανώτατες σπουδές. Κι αυτό, προειδοποιεί ο  Ντε λα Τόρε, πιθανόν να σχετίζεται με μια πτώση της ποιότητας της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης.

Καθώς πολλοί Λατινοαμερικάνοι έγιναν δέκτες μιας ποιοτικά μέτριας πανεπιστημιακής εκπαίδευσης, δεν λαμβάνουν πλέον τους υψηλούς μισθούς που ελάμβαναν παλαιότερα οι πτυχιούχοι, και γι’ αυτό, υποστηρίζει η θεωρία, υπάρχει μικρότερη ανισότητα στα εισοδήματα.

Η τρίτη θεωρία που επικαλείται ο Ντε λα Τόρε είναι ακόμη πιο αμφιλεγόμενη. Διαβεβαιώνει πως αυτό που συμβαίνει είναι ότι η Λατινική Αμερική εδώ και πολύ καιρό έχει εξειδικευθεί στην παραγωγή πρώτων υλών, δραστηριότητα που δεν απαιτεί ιδιαίτερα εκπαιδευμένο εργατικό δυναμικό, γι’ αυτό οι πανεπιστημιακοί τίτλοι σπουδών έχουν χάσει σταδιακά κύρος, κι αυτό εξηγεί πώς οι μισθοί των πτυχιούχων δεν αποκλίνουν τόσο από αυτούς της ανειδίκευτης εργασίας.

Εάν αυτό επιβεβαιωθεί, «η υποχώρηση των ανισοτήτων θα ήταν, μακροπρόθεσμα, κακή είδηση», υπογραμμίζει ο Ντε λα Τόρε σε πρόσφατη συνέντευξή του στους Νιου Γιορκ Τάιμς. «Θα εξειδικευόμασταν σε τομείς που απαιτούν λιγότερη γνώση». Ωστόσο, η ακαδημαϊκή κοινότητα ακόμη δεν έχει καταλήξει σε ένα ασφαλές συμπέρασμα. «Ακόμα δεν έχουμε πειστική μαρτυρία ως προς το ποιοι παράγοντες βρίσκονται πίσω από την υποχώρηση της ανισότητας στην πλειονότητα των χωρών της Λατινικής Αμερικής», μας επαναλαμβάνει ο Ντε λα Τόρε.

Η εκπαίδευση υψηλής ποιότητας   

Τι διδάγματα βγαίνουν από αυτές τις μελέτες για τα προγράμματα άμεσης κυβερνητικής βοήθειας που υιοθετήθηκαν με τόσο ενθουσιασμό μέσω της Λατινικής Αμερικής;

Ο Ντε λα Τόρε επιμένει πως μολονότι αυτά δεν αποτέλεσαν τον πρωταρχικό λόγο της μείωσης των ανισοτήτων στην περιοχή, σίγουρα συνετέλεσαν στη καταπολέμηση της φτώχειας, ένα πρόβλημα διαφορετικό, αλλά οπωσδήποτε εξίσου σημαντικό.

Σε μία χώρα μπορεί να υπάρχει μια κατάσταση όπου να μειώνεται η φτώχεια, λόγω αύξησης του εισοδήματος των φτωχών, όμως ταυτόχρονα να αυξάνεται η ανισότητα, αν τα εισοδήματα των πλουσίων αυξάνονται ακόμη περισσότερο. 

Σε κάθε περίπτωση, τα στοιχεία των αναφερθέντων μελετών παραπέμπουν σε δύσκολες, μελλοντικά, αποφάσεις για τους ηγέτες αυτών των χωρών. Προκειμένου να αποφευχθεί το μονοδιάστατο της παραγωγής πρώτων υλών και να εξασφαλιστεί η οικονομική ανάπτυξη, θα πρέπει να ενσωματώσουν περισσότερες βιομηχανίες υψηλής τεχνολογίας. Όμως σε αυτές τις δραστηριότητες θα υπάρχει κόσμος που θα βγάζει περισσότερα απ’ ό,τι στους παραδοσιακούς τομείς, με αποτέλεσμα την εκ νέου αύξηση της ανισότητας.

«Υπάρχει μία εν δυνάμει ένταση στην περιοχή. Ο δρόμος μιας μεγαλύτερης ανάπτυξης μπορεί να εισέλθει σε ένταση, τουλάχιστον για μια μεταβατική περίοδο, με αυτόν της κοινωνικής εξίσωσης», προειδοποιεί ο Ντε λα Τόρε.

Ο μοναδικός δρόμος που μπορεί να φέρει πιο κοντά τις δυο επιλογές, αυτή της ανάπτυξης με αυτή της εξίσωσης, είναι η επίμονη βελτίωση της ποιότητας της εκπαίδευσης και της πρόσβασης σε αυτήν.

Μαθήματα προς τον υπόλοιπο κόσμο;

Μολονότι η Λατινική Αμερική ίσως αποτελεί μοναδική περίπτωση, παγκοσμίως, ως προς τη μείωση της ανισότητας τα τελευταία χρόνια, οι ειδικοί αφήνουν κατά μέρος τις θριαμβολογίες. «Από το να δίνουμε μαθήματα, είναι προτιμότερο να μαθαίνουμε», μας λέει ο ερευνητής Εδουάρδο Ορτίς Χουάρες, ο οποίος αναφέρεται ειδικότερα στην ανάγκη υιοθέτησης προγραμμάτων άλλων χωρών, ως προς την εφαρμογή πιο δίκαιων φορολογικών συστημάτων.  

Θέση που συμμερίζεται και ο Αουγούστο ντε λα Τόρε. «Τα επίπεδα ανισότητας στη Λατινική Αμερική συνεχίζουν να είναι πολύ υψηλά, με τις λατινοαμερικάνικες κοινωνίες να μην είναι ιδιαίτερα ανεκτικές σε τόσο οξυμένες ανισότητες», επισημαίνει.

«Για την αντίληψη της κοινωνίας, η ύπαρξη ενός φορολογικού συστήματος εν πολλοίς δίκαιου αποτελεί ζήτημα μείζονος σημασίας, τόσο στην περιοχή όσο και σε όλο τον κόσμο.»

Και σε κάθε περίπτωση, χρειάζεται να κατανοήσουμε πραγματικά το γιατί μειώθηκε η ανισότητα στη Λατινική Αμερική, προτού αποτελέσουμε παράδειγμα επ’ αυτού. Γι’ αυτό οι ειδικοί εκφράζουν συγκρατημένη αισιοδοξία. «Αν μπουν τα πάντα πάνω στη ζυγαριά, δύσκολα δεν θα καταλήξουμε στο συμπέρασμα πως η μείωση της ανισότητας ήταν μια ξεκάθαρα καλή είδηση, ακόμη κι αν μπορεί να είχε τις σκοτεινές πλευρές της», όπως αυτή της φαινομενικής έμφασης σε ανειδίκευτη εργασία, διαβεβαιώνει ο υπεύθυνος της Παγκόσμιας Τράπεζας, για τη Λατινική Αμερική. 

Μετάφραση στα ελληνικά: Γιώργος Χατζητριανταφύλλου