Η μείωση των ανισοτήτων στη Λατινική Αμερική είναι πραγματικά καλό νέο;

Άρθρο του Λούις Φαχάρδο στο BBC Mundo σχετικά με τη συρρίκνωση των (εισοδηματικών) ανισοτήτων στη Λατινική Αμερική την τελευταία δεκαετία. Συνεχή βελτίωση της εκπαίδευσης, έμφαση στην υψηλή τεχνολογία και πιο δίκαια φορολογικά συστήματα προτεινουν οι ειδικοί για ακόμη καλύτερα αποτελέσματα. Ευχαριστώ πολύ την Ειρήνη Χατζηκουμή για την επιμέλεια του κειμένου.

Ολόκληρος ο κόσμος διαμαρτύρεται για την όξυνση των ανισοτήτων. Όμως στη Λατινική Αμερική παρατηρούμε τη μείωσή τους.

Πρόκειται για τη μοναδική σχεδόν περιοχή του πλανήτη που τα τελευταία χρόνια έχει κλείσει η ψαλίδα μεταξύ πλούσιων και φτωχών. Σε περισσότερες από δώδεκα χώρες της ηπείρου, οι κυβερνήσεις των οποίων καλύπτουν μεγάλο μέρος του ιδεολογικού φάσματος, οι ανισότητες μειώθηκαν κατά τη διάρκεια της περασμένης δεκαετίας.

Ωστόσο, όπως προειδοποιούν ορισμένοι ειδικοί, αυτό που εκ πρώτης όψεως φαίνεται ως αξιοπρόσεκτο επίτευγμα, θα μπορούσε στην πραγματικότητα να αποτελεί ανησυχητική ένδειξη για την κατάσταση της οικονομίας.

Το πρόβλημα εστιάζεται στην έλλειψη σαφήνειας σε σχέση με το τι ήταν αυτό που προξένησε αυτή τη μείωση στις ανισότητες. Υπάρχουν κάποιοι που παρατηρούν πως, μαζί με τη βελτίωση της κατάστασης των φτωχών, μπορεί να υπάρχει και μια σχετική εξασθένιση ορισμένων στρωμάτων της μεσαίας τάξης· μια εξίσωση προς τα κάτω, τρόπον τινά, που δεν επιφέρει απαραίτητα καλύτερες οικονομικές προοπτικές για την κοινωνία.

Όπως μπορεί κάποιος να διαπιστώσει με την πρώτη ματιά σε οποιαδήποτε πόλη ή χωριό της Λατινικής Αμερικής, οι ανισότητες συνεχίζονται με συνταρακτικό τρόπο. Αυτό που έχει αλλάξει είναι η τάση. Η εισοδηματική ψαλίδα μεταξύ φτωχότερων και πλουσιότερων μειώθηκε μεταξύ 2000 και 2011 σε 16 από τις 17 χώρες της περιοχής, που ήταν το αντικείμενο μελέτης σε σχετική έρευνα της Παγκόσμιας Τράπεζας, που εκπόνησαν οι οικονομολόγοι Νόρα Λούστιγκ (Αργεντινή), Λούις Λόπες Κάλβα (Μεξικό) και Εδουάρδο Ορτίς Χουάρες (Μεξικό).

Στις χώρες που επέδειξαν τα παραπάνω επιτεύγματα συμπεριλαμβάνονται κράτη που εφάρμοσαν «ορθόδοξες» συνταγές (ή νεοφιλελεύθερες, για τους επικριτές τους) όπως το Περού και χώρες με προγράμματα έντονου κρατικού παρεμβατισμού (ή λαϊκίστικα, γι’ αυτούς που τα μέμφονται) όπως η Βραζιλία και η Βενεζουέλα.

Οι χώρες που ξεχωρίζουν

Ένας εκ των συντελεστών της μελέτης, ο μεξικανός ερευνητής Εδουάρδο Ορτίς Χουάρες, μέλος του Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών για την Ανάπτυξη  (PNUD) μας λέει ότι στις έρευνές του «δεσπόζουν η Νικαράγουα, η Βολιβία, ο Ισημερινός και το Ελ Σαλβαδόρ, ως οι χώρες με ιδιαίτερη πρόοδο ενάντια στην ανισότητα», ενώ η Ονδούρα και η Κόστα Ρίκα εμφανίζονται με τις λιγότερες αλλαγές σε αυτό τον τομέα.

Παρά ταύτα, υπάρχει απόκλιση απόψεων όσον αφορά την τάση προς εξίσωση των εισοδημάτων μεταξύ διαφορετικών κοινωνικών στρωμάτων, σε τόσες λατινοαμερικάνικες χώρες.

Από τη μία έχουμε τα φιλόδοξα προγράμματα άμεσης κρατικής υποστήριξης προς τους φτωχότερους, τα οποία έκαναν την εμφάνισή τους σε ολόκληρη την περιοχή τα τελευταία χρόνια, όπως το «Οικογενειακό Καλάθι» (Bolsa Familia) στη Βραζιλία, στα οποία αποδίδεται μια σημαντική βελτίωση του επιπέδου διαβίωσης των πιο χαμηλών στρωμάτων.

Όμως οι μελέτες του Ορτίς Χουάρες εντοπίζουν ότι σε σχέση με τη συρρίκνωση των ανισοτήτων, η συμβολή των προγραμμάτων άμεσης κοινωνικής πρόνοιας δεν είναι ο μοναδικός παράγοντας.

Σημαντικό ρόλο παίζει επίσης το γεγονός ότι διαφοροποιείται η αγορά εργασίας, και η ψαλίδα μεταξύ υψηλόμισθων και χαμηλόμισθων κλείνει. 

Ανεπιβεβαίωτες θεωρίες

Ο Αουγούστο ντε λα Τόρε, οικονομολόγος-υπεύθυνος για τη Λατινική Αμερική της Παγκόσμιας Τράπεζας, μας λέει ότι υπάρχουν επίσης διάφορες θεωρίες που εξηγούν γιατί τώρα οι διαφορές στους μισθούς των Λατινοαμερικάνων είναι μικρότερες.

Η πιο καλοπροαίρετη εκδοχή διαβεβαιώνει ότι αυτό που συνέβη την εν λόγω περίοδο ήταν ότι, με την πρόσβαση όλο και περισσότερων ατόμων στην εκπαίδευση, τα εισοδήματά τους αυξήθηκαν αντίστοιχα, κι έτσι η ψαλίδα μεταξύ αυτών που βγάζουν περισσότερα με αυτούς που βγάζουν λιγότερα έγινε λιγότερο δραματική.

Όμως, διαβεβαιώνει το διευθυντικό στέλεχος της Παγκόσμιας Τράπεζας, υπάρχουν επίσης ενδείξεις που υπαινίσσονται ότι αυτό που συνέβη είναι πως μειώθηκαν τα επιδόματα των αποφοίτων πανεπιστημίου σε σχέση με αυτούς που δεν προχώρησαν σε ανώτατες σπουδές. Κι αυτό, προειδοποιεί ο  Ντε λα Τόρε, πιθανόν να σχετίζεται με μια πτώση της ποιότητας της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης.

Καθώς πολλοί Λατινοαμερικάνοι έγιναν δέκτες μιας ποιοτικά μέτριας πανεπιστημιακής εκπαίδευσης, δεν λαμβάνουν πλέον τους υψηλούς μισθούς που ελάμβαναν παλαιότερα οι πτυχιούχοι, και γι’ αυτό, υποστηρίζει η θεωρία, υπάρχει μικρότερη ανισότητα στα εισοδήματα.

Η τρίτη θεωρία που επικαλείται ο Ντε λα Τόρε είναι ακόμη πιο αμφιλεγόμενη. Διαβεβαιώνει πως αυτό που συμβαίνει είναι ότι η Λατινική Αμερική εδώ και πολύ καιρό έχει εξειδικευθεί στην παραγωγή πρώτων υλών, δραστηριότητα που δεν απαιτεί ιδιαίτερα εκπαιδευμένο εργατικό δυναμικό, γι’ αυτό οι πανεπιστημιακοί τίτλοι σπουδών έχουν χάσει σταδιακά κύρος, κι αυτό εξηγεί πώς οι μισθοί των πτυχιούχων δεν αποκλίνουν τόσο από αυτούς της ανειδίκευτης εργασίας.

Εάν αυτό επιβεβαιωθεί, «η υποχώρηση των ανισοτήτων θα ήταν, μακροπρόθεσμα, κακή είδηση», υπογραμμίζει ο Ντε λα Τόρε σε πρόσφατη συνέντευξή του στους Νιου Γιορκ Τάιμς. «Θα εξειδικευόμασταν σε τομείς που απαιτούν λιγότερη γνώση». Ωστόσο, η ακαδημαϊκή κοινότητα ακόμη δεν έχει καταλήξει σε ένα ασφαλές συμπέρασμα. «Ακόμα δεν έχουμε πειστική μαρτυρία ως προς το ποιοι παράγοντες βρίσκονται πίσω από την υποχώρηση της ανισότητας στην πλειονότητα των χωρών της Λατινικής Αμερικής», μας επαναλαμβάνει ο Ντε λα Τόρε.

Η εκπαίδευση υψηλής ποιότητας   

Τι διδάγματα βγαίνουν από αυτές τις μελέτες για τα προγράμματα άμεσης κυβερνητικής βοήθειας που υιοθετήθηκαν με τόσο ενθουσιασμό μέσω της Λατινικής Αμερικής;

Ο Ντε λα Τόρε επιμένει πως μολονότι αυτά δεν αποτέλεσαν τον πρωταρχικό λόγο της μείωσης των ανισοτήτων στην περιοχή, σίγουρα συνετέλεσαν στη καταπολέμηση της φτώχειας, ένα πρόβλημα διαφορετικό, αλλά οπωσδήποτε εξίσου σημαντικό.

Σε μία χώρα μπορεί να υπάρχει μια κατάσταση όπου να μειώνεται η φτώχεια, λόγω αύξησης του εισοδήματος των φτωχών, όμως ταυτόχρονα να αυξάνεται η ανισότητα, αν τα εισοδήματα των πλουσίων αυξάνονται ακόμη περισσότερο. 

Σε κάθε περίπτωση, τα στοιχεία των αναφερθέντων μελετών παραπέμπουν σε δύσκολες, μελλοντικά, αποφάσεις για τους ηγέτες αυτών των χωρών. Προκειμένου να αποφευχθεί το μονοδιάστατο της παραγωγής πρώτων υλών και να εξασφαλιστεί η οικονομική ανάπτυξη, θα πρέπει να ενσωματώσουν περισσότερες βιομηχανίες υψηλής τεχνολογίας. Όμως σε αυτές τις δραστηριότητες θα υπάρχει κόσμος που θα βγάζει περισσότερα απ’ ό,τι στους παραδοσιακούς τομείς, με αποτέλεσμα την εκ νέου αύξηση της ανισότητας.

«Υπάρχει μία εν δυνάμει ένταση στην περιοχή. Ο δρόμος μιας μεγαλύτερης ανάπτυξης μπορεί να εισέλθει σε ένταση, τουλάχιστον για μια μεταβατική περίοδο, με αυτόν της κοινωνικής εξίσωσης», προειδοποιεί ο Ντε λα Τόρε.

Ο μοναδικός δρόμος που μπορεί να φέρει πιο κοντά τις δυο επιλογές, αυτή της ανάπτυξης με αυτή της εξίσωσης, είναι η επίμονη βελτίωση της ποιότητας της εκπαίδευσης και της πρόσβασης σε αυτήν.

Μαθήματα προς τον υπόλοιπο κόσμο;

Μολονότι η Λατινική Αμερική ίσως αποτελεί μοναδική περίπτωση, παγκοσμίως, ως προς τη μείωση της ανισότητας τα τελευταία χρόνια, οι ειδικοί αφήνουν κατά μέρος τις θριαμβολογίες. «Από το να δίνουμε μαθήματα, είναι προτιμότερο να μαθαίνουμε», μας λέει ο ερευνητής Εδουάρδο Ορτίς Χουάρες, ο οποίος αναφέρεται ειδικότερα στην ανάγκη υιοθέτησης προγραμμάτων άλλων χωρών, ως προς την εφαρμογή πιο δίκαιων φορολογικών συστημάτων.  

Θέση που συμμερίζεται και ο Αουγούστο ντε λα Τόρε. «Τα επίπεδα ανισότητας στη Λατινική Αμερική συνεχίζουν να είναι πολύ υψηλά, με τις λατινοαμερικάνικες κοινωνίες να μην είναι ιδιαίτερα ανεκτικές σε τόσο οξυμένες ανισότητες», επισημαίνει.

«Για την αντίληψη της κοινωνίας, η ύπαρξη ενός φορολογικού συστήματος εν πολλοίς δίκαιου αποτελεί ζήτημα μείζονος σημασίας, τόσο στην περιοχή όσο και σε όλο τον κόσμο.»

Και σε κάθε περίπτωση, χρειάζεται να κατανοήσουμε πραγματικά το γιατί μειώθηκε η ανισότητα στη Λατινική Αμερική, προτού αποτελέσουμε παράδειγμα επ’ αυτού. Γι’ αυτό οι ειδικοί εκφράζουν συγκρατημένη αισιοδοξία. «Αν μπουν τα πάντα πάνω στη ζυγαριά, δύσκολα δεν θα καταλήξουμε στο συμπέρασμα πως η μείωση της ανισότητας ήταν μια ξεκάθαρα καλή είδηση, ακόμη κι αν μπορεί να είχε τις σκοτεινές πλευρές της», όπως αυτή της φαινομενικής έμφασης σε ανειδίκευτη εργασία, διαβεβαιώνει ο υπεύθυνος της Παγκόσμιας Τράπεζας, για τη Λατινική Αμερική. 

Μετάφραση στα ελληνικά: Γιώργος Χατζητριανταφύλλου

     

Χούλιο Κορτάσαρ: Διαδοχικά πάρκα

Το μικροδιήγημα Διαδοχικά πάρκα (Continuidad de los parques), του Χούλιο Κορτάσαρ, αποτελεί μέρος της συλλογής Final del juego (1964) και ανήκει στη λογοτεχνία του φανταστικού. Εντός του ξεχωρίζει η αντίληψη του Αργεντινού συγγραφέα περί μη διαχωρισμού μεταξύ λογοτεχνίας και ζωής. Ευχαριστώ ολόψυχα την Ειρήνη Χατζηκουμή για την πολύτιμη συμβολή της στη μετάφραση του κειμένου.  

Διαδοχικά  πάρκα

Είχε ξεκινήσει να διαβάζει το μυθιστόρημα λίγες μέρες πριν. Το εγκατέλειψε για κάτι επείγουσες δουλειές και το ξανάνοιξε στο τρένο, επιστρέφοντας στη φυτεία. Ωστόσο, ήταν σε θέση να αφεθεί εξ ολοκλήρου στην πλοκή και τους πρωταγωνιστές του; Εκείνο το βράδυ, αφού έγραψε μια επιστολή στον αντιπρόσωπό του και συζήτησε με τον οικονόμο ένα ζήτημα σχετικό με την εκμίσθωση των κτημάτων, άνοιξε πάλι το βιβλίο στην ηρεμία που του προσέφερε απλόχερα το γραφείο του, με θέα το πάρκο από βελανιδιές. Απλώθηκε στην αγαπημένη του πολυθρόνα, με πλάτη προς την πόρτα μην τυχόν και εισβάλλει κάποιος ανεπιθύμητος, χαϊδεύοντας απαλά με το χέρι του το πράσινο βελούδο της, κι έπιασε να διαβάζει τα τελευταία κεφάλαια. Η μνήμη του συγκρατούσε τα ονόματα και τις εικόνες των πρωταγωνιστών χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία. Η δίψα να μάθει την εξέλιξη της ιστορίας τον συνεπήρε αμέσως. Απολάμβανε την ηδονή, κάπως διεστραμμένη, αλήθεια, να εξαφανίζει γραμμή τη γραμμή καθετί που τον περιτριγύριζε στον χώρο, με το κεφάλι του ακουμπισμένο αναπαυτικά στο βελούδο της ψηλής πλάτης, με τη σιγουριά ότι τα τσιγάρα του ήταν εκεί δίπλα, την ώρα που έξω ο άνεμος διασκέδαζε, χορεύοντας με τις βελανιδιές. Λέξη με λέξη -απορροφημένος από τα ανήθικα διλήμματα των πρωταγωνιστών και βυθισμένος στις εικόνες που αποκτούσαν σιγά-σιγά χρώμα και κίνηση- έγινε μάρτυρας της τελευταίας σκηνής στην ορεινή καλύβα. Πρώτα έμπαινε η γυναίκα, επιφυλακτικά· ακολουθούσε ο εραστής με ματωμένο το πρόσωπο, γρατσουνισμένος από κάποιο κλαδί. Μάταια προσπαθούσε εκείνη να του σφουγγίσει, με τα φιλιά της, το αίμα· αυτός την απέρριπτε, δεν είχε έρθει για να συντηρήσει ένα πάθος απόκρυφο, γεμάτο ξερόφυλλα και μυστικά μονοπάτια· το έδειχνε. Μια κοφτερή λεπίδα ψύχραινε το στέρνο του, όμως η προσμονή της ελευθερίας που πλησίαζε τον ζέσταινε. Ο γεμάτος λαχτάρα διάλογος ξεχυνόταν στις σελίδες σαν άλλο ποτάμι από φίδια, δημιουργώντας παράλληλα την αίσθηση ενός τέλους προαποφασισμένου. Μέχρι και τα χάδια που αναστάτωναν το κορμί του εραστή, θέλοντας να τον εγκλωβίσουν, να τον μεταπείσουν, σκιαγραφούσαν μιαν άλλη φιγούρα, ένα άλλο σώμα καταδικασμένο στον αφανισμό. Άλλοθι, κακοτοπιές, πιθανά λάθη, ήταν όλα μελετημένα, τίποτα δεν είχε παραβλεφθεί. Από εκείνο το σημείο κι έπειτα, η κάθε στιγμή είχε τη σημασία της, θαρρείς πως επιτελούσε σχολαστικά την αποστολή που της είχε ανατεθεί. Η διπλή πρόβα της αποτρόπαιης πράξης, που ένα άγγιγμα στο μάγουλο δεν φαινόταν ικανό να διακόψει οριστικά. Άρχιζε να νυχτώνει.

Αποχωρίστηκαν στην πόρτα της καλύβας, παγιδευμένοι σ’ ένα καθήκον που τους περίμενε, τα βλέμματά τους δεν θα ξανασυναντιόνταν. Αυτή έπρεπε να ακολουθήσει το μονοπάτι που οδηγούσε στον βορρά. Αυτός, από το αντίθετο μονοπάτι, γύρισε μια στιγμή να την δει να τρέχει με λυμένα τα μαλλιά. Έτρεξε με τη σειρά του, χωμένος στα δέντρα και τους θάμνους, μέχρι να διακρίνει μες τη μαβί καταχνιά του δειλινού τον δρόμο που έβγαζε στο σπίτι. Τα σκυλιά δεν έπρεπε να γαυγίσουν, και δεν γαύγισαν. Ο οικονόμος δεν θα ήταν στο σπίτι τέτοια ώρα, και δεν ήταν. Ανέβηκε τα τρία σκαλιά της αυλής και μπήκε. Ο αχός του αίματος στ’ αυτιά του του μετέφερε τα λόγια της γυναίκας: πρώτα το γαλάζιο δωμάτιο, μετά ένας διάδρομος, μια σκάλα με χαλί και στο τέλος της δυο πόρτες. Κανείς στο πρώτο δωμάτιο, κανείς και στο δεύτερο. Η πόρτα του σαλονιού, η ψυχρή λεπίδα στη χούφτα, το φως απ’ τα παράθυρα, η ψηλή πλάτη της πολυθρόνας από πράσινο βελούδο, το κεφάλι του άνδρα που διαβάζει ένα μυθιστόρημα.  

Μετάφραση/απόδοση στα ελληνικά: Γιώργος Χατζητριανταφύλλου   

Μάριο Βάργκας Γιόσα: “Je suis Charlie Hebdo”

Άρθρο του Μάριο Βάργκας Γιόσα στην εφημερίδα Ελ Παΐς (9/1/2015), σχετικό με τα πρόσφατα γεγονότα στο Παρίσι.

“Je suis Charlie Hebdo”

Πιστεύω ότι αυτό που συνέβη στο Παρίσι αυτές τις μέρες δεν είναι απλώς ένα τραγικό γεγονός, που προκαλεί ανατριχίλα η σκληρότητα και αγριότητά του, άλλα και μια κλιμάκωση σε αυτό που συνηθίζουμε να αποκαλούμε τρόμο. Μέχρι τώρα σκότωναν ανθρώπους, κατέστρεφαν ιδρύματα, όμως η δολοφονία ολόκληρης, σχεδόν, της ομάδας σύνταξης της Charlie Hebdo σηματοδοτεί κάτι ακόμα πιο σοβαρό: την επιδίωξη ο δυτικός πολιτισμός, λίκνο της ελευθερίας, της δημοκρατίας, των ανθρώπινων δικαιωμάτων, να πάψει να καλλιεργεί αυτές τις αξίες, να αρχίσει να επιβάλλει λογοκρισία, να θέσει όρια στην ελευθερία της έκφρασης, να καταστήσει θέματα ως απαγορευμένα, δηλαδή να αποκηρύξει μία από τις βασικές αρχές της αντίληψης της ελευθερίας: το δικαίωμα στην κριτική.

Αυτό στο οποίο προσβλέπουν, με αυτή την ομαδική δολοφονία δημοσιογράφων και γελοιογράφων, είναι η Γαλλία, η δυτική Ευρώπη, ο ελεύθερος κόσμος, να αποκηρύξει μία από τις αξίες-θεμέλιο του πολιτισμού. Γιατί όταν γίνεται αδύνατη η άσκηση της ελευθερίας της έκφρασης που χρησιμοποιεί το χιούμορ με τρόπο ανευλαβή και καυστικό, τότε απλούστατα καταλύεται η ελευθερία της έκφρασης στο σύνολό της, ένας από τους πυλώνες αυτού που νοείται ως αντίληψη της ελευθερίας. Νομίζω ότι η Δύση, η Ευρώπη, ο ελεύθερος κόσμος, πρέπει να αντιληφθούν ότι διεξάγεται ένας πόλεμος στο έδαφος τους και ότι αυτόν τον πόλεμο πρέπει να τον κερδίσουμε, εάν δεν θέλουμε ο πολιτισμός να αντικατασταθεί από την βαρβαρότητα.  

Η δράση πρέπει να είναι σταθερή, χωρίς συμπλέγματα κατωτερότητας απέναντι σε αυτούς που αντιπροσωπεύουν τον φανατισμό, αλλά και με βαθύ σεβασμό στη νομιμότητα, που είναι τόσο σημαντική όσο και η ελευθερία. Ένας από τους σοβαρότερους κινδύνους αυτής της φοβερής τρομοκρατικής επίθεσης είναι η αύξηση της ξενοφοβίας στα εξτρεμιστικά κόμματα, τα οποία είναι τόσο επικίνδυνα για τη δημοκρατία όσο και οι φανατικοί ισλαμιστές.

Τούτη η μαζική δολοφονία θα δώσει νέα μέλη σε οργανώσεις όπως το Εθνικό Μέτωπο και σε όλα τα γκρουπ και γκρουπούσκουλα που θα επιθυμούσαν τη διάλυση της Ευρώπης και την οπισθοδρόμηση των ευρωπαϊκών χωρών στην εποχή μισαλλόδοξων και ξενοφοβικών εθνικισμών. Πρέπει να γίνει προσπάθεια για να μην συμβεί αυτό και καταστραφεί η Ευρώπη τόσο από τους εχθρούς της, όσο και από αυτούς που θα προφασιστούν την υπεράσπισή της διαμέσου της μισαλλοδοξίας και του φανατισμού.

Η Γαλλία είναι μια εκ των ιδρυτριών χωρών της κουλτούρας της ελευθερίας, με τη διακήρυξη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, που εγκαθίδρυσε θεσμικά μία ελευθερία έκφρασης που οι πολίτες, διανοούμενοι και πολιτικοί της εφάρμοσαν με τρόπο υποδειγματικό καθ’ όλη τη διάρκεια της ιστορίας της. Γι αυτό και η τραγωδία που ζει αυτές τις ημέρες η Γαλλία, είναι μια τραγωδία που ακουμπά όλους εμάς τους ελεύθερους άνδρες και γυναίκες αυτού του κόσμου, οι οποίοι και πρέπει να αναπαράγουμε αυτό που επαναλαμβάνουν εκατομμύρια Γάλλοι όλες αυτές τις μέρες: "Je suis Charlie Hebdo".

Ο Μάριο Βάργκας Γιόσα έχει βραβευτεί με το Νόμπελ Λογοτεχνίας.  

  

Μετάφραση στα ελληνικά: Γιώργος Χατζητριανταφύλλου